TVET đóng vai trò là cầu nối chính giữa thế giới giáo dục và công việc. Nó đạt được mục tiêu này bằng cách cung cấp các môn học, kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của một nghề. Ngoài nhiều lợi ích kinh tế và tác động đến GDP của một quốc gia, TVET đóng vai trò quan trọng trong việc hòa nhập xã hội của những cá nhân/nhóm người yếm thế.
Việc tích hợp AI trong TVET tạo ra cơ hội giúp đào tạo và giáo dục nghề hiệu quả hơn và đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. AI có thể giúp người dùng - người tìm việc làm xác định công việc trong tương lai và các kỹ năng mà họ sẽ cần.
Hội trường
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
TVET đóng vai trò là cầu nối chính giữa thế giới giáo dục và công việc. Nó đạt được mục tiêu này bằng cách cung cấp các môn học, kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành đáp ứng đầy đủ các yêu cầu của một nghề. Ngoài nhiều lợi ích kinh tế và tác động đến GDP của một quốc gia, TVET đóng vai trò quan trọng trong việc hòa nhập xã hội của những cá nhân/nhóm người yếm thế.
Việc tích hợp AI trong TVET tạo ra cơ hội giúp đào tạo và giáo dục nghề hiệu quả hơn và đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động. AI có thể giúp người dùng - người tìm việc làm xác định công việc trong tương lai và các kỹ năng mà họ sẽ cần.
Vấn đề là làm thế nào để các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể tích hợp thành công AI vào trong chương trình giáo dục của mình. Bài viết này đưa ra vài gợi ý được rút ra từ một số ít các bài báo nghiên cứu dành riêng cho AI trong TVET.
2. NHU CẦU ĐÁNH GIÁ KIẾN THỨC LÝ THUYẾT VÀ KỸ NĂNG THỰC HÀNH AI TRONG TVET BẰNG CÁC KHUNG NĂNG LỰC AI
Chúng ta đều biết, năng lực kỹ thuật số của một người hoặc tổ chức được xây dựng dựa trên kiến thức, kỹ năng và thái độ theo các mức độ thông thạo khác nhau, và thường có thể được đánh giá định lượng bằng bộ các sản phẩm1 gồm:
(1) Khung năng lực số;
(2) Bộ công cụ đánh giá năng lực số;
(3) Chương trình đào tạo để có các năng lực số trong khung năng lực số;
(4) Chứng chỉ năng lực số.
Vì AI là một công nghệ mới nổi của công nghệ (kỹ thuật) số, việc đánh giá năng lực AI của một người hoặc tổ chức cũng sẽ tương tự như với việc đánh giá năng lực số. Nói một cách khác, để có kiến thức lý thuyết và kỹ năng thực hành AI trong TVET, chúng ta cũng cần tới bộ bốn sản phẩm tương tự nêu trên với AI trong TVET, trước hết là các Khung năng lực AI cho các đối tượng khác nhau và các nghề khác nhau.
Khung năng lực AI có thể đứng riêng một mình, chẳng hạn như Khung năng lực AI cho giáo viên2 (Hình 1) và Khung năng lực AI cho học sinh3 (Hình 2) của UNESCO;
Hình 1. Khung năng lực AI cho giáo viên
Hình 2. Khung năng lực AI cho học sinh
Cũng có thể được tích hợp hoặc là một thành phần trong các Khung năng lực số, chẳng hạn như Khung năng lực số cho công dân phiên bản 2.2 năm 2022 của Ủy ban châu Âu4 hoặc Khung năng lực số cho người học (dựa trên Khung năng lực số của Ủy ban châu Âu với bổ sung thêm lĩnh vực năng lực AI gồm 3 năng lực AI) của Bộ Giáo dục và Đào tạo5, và cũng có thể nằm trong một Khung năng lực số dành riêng cho một lĩnh vực, chẳng hạn như Khung Năng lực AI và Công nghệ Chăm sóc sức khỏe Kỹ thuật Số của Vương quốc Anh6. Cần nhấn mạnh rằng, trọng tâm của các Khung năng lực AI của UNESCO nhằm vào 2 khía cạnh trọng tâm chính: (1) AI lấy con người làm trung tâm; và (2) Đạo đức AI; chứ không chỉ nhằm vào các khía cạnh kỹ thuật & ứng dụng AI, hay phát triển hệ thống AI. Điều này nhắc nhở chúng ta rằng, AI có thể mang lại không chỉ các cơ hội với những lợi ích to lớn, mà còn có thể mang đến cả các thách thức với những tai họa khó lường cho con người và xã hội.
3. CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA AI TRONG TVET
Trang TVET Trainer (Người đào tạo TVET) chuyên về đào tạo nghề đã có bài viết nêu bật các cơ hội và thách thức cho AI trong TVET7 như được nêu bên dưới đây:
3.1 CÁC CƠ HỘI CHO AI TRONG TVET
Công nghệ AI cung cấp vài ưu điểm cho bối cảnh giáo dục, đặc biệt trong việc tạo ra nội dung và cá nhân hóa. Một vài cơ hội chính cho AI trong TVET bao gồm:
1) Nội dung giáo dục được tùy chỉnh
Sử dụng việc xử lý ngôn ngữ tự nhiên - NLP (Natural Language Processing), AI có thể tạo ra nội dung giáo dục được tùy chỉnh để cung cấp cho nhu cầu của người học riêng lẻ. Nội dung này có thể được trình bày trong các định dạng khác nhau, chẳng hạn như văn bản, âm thanh, hay video, và có thể được tinh chỉnh dựa trên sự tiến bộ và hiểu biết của người học. Ví dụ, một hệ thống AI có thể sinh ra các mô đun hoặc sách hướng dẫn cụ thể cho những sinh viên đang vật lộn với kỹ năng hoặc khái niệm đặc biệt, đảm bảo một trải nghiệm học tập được cá nhân hóa nhiều hơn.
2) Trải nghiệm hấp dẫn
AI có thể tạo thuận lợi cho các trải nghiệm học tập có tính tương tác và nhúng bằng việc sử dụng con người tổng hợp hoặc hình đại diện. TVET có thể có nghĩa là việc tương tác với các bản sao ảo của máy móc, công cụ, hoặc thậm chí các nhân vật lịch sử có liên quan đến một ngành nghề cụ thể. Các môi trường ảo đó có thể làm cho việc học tập hấp dẫn hơn và giúp cho các sinh viên hiểu tốt hơn các khái niệm phức tạp hoặc các bối cảnh lịch sử có liên quan tới lĩnh vực học tập của họ.
3) Học tập có tính thích ứng
Các nền tảng được AI hỗ trợ có thể xác định các điểm mạnh và yếu của người học, cung cấp phản hồi và lộ trình học tập được cá nhân hóa. Phương pháp tiếp cận này cho phép hỗ trợ có chủ đích, rốt cuộc dẫn tới các kết quả học tập được cải thiện. Trong một cơ sở TVET, việc học tập có tính thích ứng có thể đảm bảo sinh viên được đào tạo để làm chủ các kỹ năng cần thiết trong sự nghiệp được chọn của họ.
4) Tự động hóa các nhiệm vụ hành chính
AI có thể trợ giúp cho các nhà giáo dục tự động hóa các nhiệm vụ lặp đi lặp lại, chẳng hạn như việc chấm điểm, lập lịch, và theo dõi sự tham dự. Sự tự động hóa này cho phép các nhà giáo dục tập trung nhiều hơn vào việc giảng dạy và cung cấp hỗ trợ được cá nhân hóa cho người học. Trong các cơ sở TVET, nơi việc đào tạo cầm tay chỉ việc và đánh giá thực hành là quan trọng, việc giải phóng thời gian của các giáo viên có thể cải thiện đáng kể chất lượng giáo dục.
3.2 CÁC THÁCH THỨC CHO AI TRONG TVET
Bất chấp các cơ hội mà AI thể hiện, vài thách thức cần phải được giải quyết để đảm bảo triển khai nó thành công trong TVET:
1) Chất lượng và độ chính xác
Là quan trọng phải đảm bảo rằng nội dung do AI tạo ra có chất lượng cao và chính xác. Thông tin không chính xác hoặc gây hiểu lầm có thể gây hại cho sự hiểu biết và toàn bộ trải nghiệm học tập của người học. Điều này là đặc biệt quan trọng trong TVET, nơi kiến thức và kỹ năng chính xác là thiết yếu cho tính sẵn sàng nghề nghiệp.
2) Quyền truy cập tới các công cụ và tài nguyên
Việc đảm bảo cho người học và nhà giáo dục có quyền truy cập tới các công cụ và tài nguyên cần thiết để sử dụng AI hiệu quả là thiết yếu. Điều này bao gồm việc cung cấp đào tạo và hỗ trợ đầy đủ nhằm tạo thuận lợi cho sự tích hợp các công nghệ AI vào môi trường học tập. Các cơ sở TVET thường đối mặt với các khó khăn về ngân sách, làm cho việc đầu tư vào các công cụ và hạ tầng AI tiên tiến gặp thách thức.
Giải pháp tốt nhất để khắc phục thách thức này là sử dụng các AI Nguồn Mở (Open Source AI8), nơi mọi thành phần cấu thành của một mô hình hoặc hệ thống AI đều được cấp phép mở bằng các giấy phép mở tiêu chuẩn, bao gồm cả mã nguồn phần mềm, dữ liệu và nội dung các tài liệu9 (Bảng 1). Bên cạnh việc đảm bảo tính mở và minh bạch, AI Nguồn mở sẽ giúp cho bất kỳ người dùng nào cũng có quyền miễn phí để truy cập, sử dụng lại, tái mục đích, tùy chỉnh và phân phối lại mọi thành phần cấu thành của mô hình hoặc hệ thống AI đó, miễn là người dùng thừa nhận ghi công đúng cho (các) tác giả của chúng và tuân thủ các điều khoản và điều kiện của (các) giấy phép mở được gắn với chúng, hệt như những gì người dùng thường phải làm với tài nguyên giáo dục mở (TNGDM), cả về quyền lợi và nghĩa vụ. Điều này cũng gợi ý rằng, nếu bạn có năng lực TNGDM, thì việc đào tạo để có năng lực AI Nguồn Mở sẽ dễ dàng hơn.
https://giaoducmo.avnuc.vn/bai-viet-toan-van/ai-trong-tvet-mot-vai-goi-y-trien-khai-trong-thuc-te-1444.html?
